Αυτισμός

Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος και ο αυτισμός είναι μέρος της γενικότερης κατηγορίας των αναπτυξιακών διαταραχών.

Κύρια χαρακτηριστικά είναι η έκπτωση στις κοινωνικές δεξιότητες και την κοινωνική συναναστροφή, δυσκολία στην λεκτική και μη επικοινωνία και τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα κινήσεων και συμπεριφορών. Συχνά παρουσιάζονται αισθητηριακά προβλήματα, προβλήματα στις κινητικές δεξιότητες (αδρή και λεπτή κινητικότητα) και τον συντονισμό αυτών, στον ύπνο καθώς και γαστρεντερικές διαταραχές.

Η συνηθέστερη ηλικία διάγνωσης της διαταραχής είναι το δεύτερο με τρίτο έτος της ζωής του παιδιού. Έχει διαπιστωθεί εκ των υστέρων, ότι ακόμα και σε μικρότερη ηλικία κάποιοι γονείς αυτιστικών παιδιών παρατηρούσαν ασυνήθιστες συμπεριφορές και δυσκολία στην βλεμματική και σωματική επαφή μαζί τους.

Τα αίτια των διαταραχών δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται για μία αιτία (για παράδειγμα κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο ή κάποια ασθένεια ή μικρόβιο κατά την προγεννητική περίοδο). Οι επιστήμονες τείνουν προς τον συνδυασμό παραγόντων, όπως οι γονιδιακές μεταλλάξεις και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες κατά την πρώιμη εγκεφαλική ανάπτυξη. Παράγοντες όπως οι παρατεταμένες στρεσογόνες καταστάσεις, η ηλικία των γονέων, η ασθένεια κατά την κύηση, οι δυσκολίες στον τοκετό, δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση από μόνοι τους και ξεχωριστά αιτία του αυτισμού. Ερευνητικά, παρ’ όλα αυτά, ο συνδυασμός αυτών, μαζί με άλλους γενετικούς, δείχνουν να αυξάνουν τον κίνδυνο.

Σύμφωνα με έρευνες, αρκετοί γονείς παρατηρούν τις ασυνήθιστες συμπεριφορές περίπου στον ενάμιση χρόνο από τη γέννηση του παιδιού τους, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό στα δύο περίπου χρόνια. Η αποτυχία του παιδιού να κατακτήσει συγκεκριμένες δεξιότητες μέχρι κάποια ηλικία (milestones ή αναπτυξιακά ορόσημα ή αναπτυξιακά στάδια), πρέπει να οδηγήσει σε άμεση περεταίρω αξιολόγηση για πιθανό αυτισμό, καθώς η καθυστέρηση στη διάγνωση, καθυστερεί και με την σειρά της την πρώιμη παρέμβαση. Οι δεξιότητες αυτές που πρέπει να αφυπνίζουν με την απουσία τους είναι κυρίως οι επικοινωνιακές, όπως το μουρμουρητό (bubbling) και οι δεικτικές χειρονομίες μέχρι τους δώδεκα πρώτους μήνες, η απουσία λόγου μέχρι τους δεκαέξι μήνες και η αυθόρμητη τουλάχιστον δύο λέξεων ομιλία μέχρι τα δύο έτη. Επίσης η απώλεια οποιασδήποτε κοινωνικής ή λεκτικής δεξιότητας σε οποιαδήποτε ηλικία πρέπει να ακολουθείται από την κατάλληλη αξιολόγηση.

Οι διαταραχές του αυτιστικού φάσματος αποτελούν δια βίου διαταραχές, χωρίς να υπάρχει θεραπεία. Οι παρεμβάσεις λοιπόν σε αυτό το επίπεδο έχουν σκοπό την βελτίωση των κοινωνικών, λεκτικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων των παιδιών, καθώς και την απαλοιφή ανεπιθύμητων συμπεριφορών, όπως ο αυτοτραυματισμός. Καλύτερη πρόβλεψη δείχνουν να έχουν οι πρώιμες παρεμβάσεις, συμπεριφοριστικής κατεύθυνσης. Συνεπικουρικά συμβάλουν παρεμβάσεις όπως η λογοθεραπεία, η εργοθεραπεία, η μουσικοθεραπεία, οι κοινωνικές ιστορίες καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή.

Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος, ποικίλουν σε ένταση και εκτός των βασικών εκπτώσεων που αναφερθήκαν παραπάνω, το κάθε παιδί έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Οι προσεγγίσεις όμως στην παρέμβαση παραμένουν ίδιες. Εκμεταλλευόμενοι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τα ενδιαφέροντα του κάθε παιδιού, οι ειδικοί μπορούν να δημιουργήσουν κατάλληλες παρεμβάσεις, με συγκεκριμένους πάντα στόχους, προς βελτίωση δεξιοτήτων και συμπεριφορών.